Κυρίως μέσα από αυτό το blog οτιδήποτε θέλω να πω το λέω μέσα από κάποιο τραγούδι, κάτι που να με εκφράζει... Αυτή τη φορά αποφάσισα να δείξω και να πω κάτι που ίσως με κάνει να φανώ εθνικίστρια, όρος ο οποίος με τον τρόπο που χρησιμοποιείται στις μέρες μας έχει αποκτήσει μάλλον αρνητική έννοια. Κατά τη διάρκεια των ημερών του Πάσχα επισκέφθηκα την Κωνσταντινούπολη. Δεν θα μιλήσω για συναισθηματική φόρτιση, μιας και μέρος της καταγωγής μου είναι από αυτή την περιοχή. Δεν θέλω καν να σχολιάσω το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς της Πόλης έχει έντονο το Βυζαντινό στοιχείο, κάτι που φυσικά δεν προσπαθούν να κρύψουν αλλά με πολύ έξυπνο τρόπο προωθούν. Μαγκιά τους αφού μπορούν και το κάνουν. Αυτό που με ενόχλησε θα έλεγα είναι η κατάσταση στην περιοχή του Φαναρίου. Το Φανάρι είναι μια περιοχή στην Πόλη, όπου από το 1601 εδρεύει το Οικουμενικό Πατριαρχείο καθώς και η Μεγάλη του Γένους Σχολή. Είναι η περιοχή στην οποία κατοικούσε η νέα (τότε) ελληνική αστική αριστοκρατία. Οικογένειες εμπόρων από την Τραπεζούντα, την Καραμανία και τα νησιά του Αιγαίου που είχαν κάνει έδρα των εργασιών τους την Κωνσταντινούπολη και είχαν οικονομικές συναλλαγές με την σουλτανική αυλή. Σιγά-σιγά λοιπόν οι οικογένειες αυτές απέκτησαν οικονομική δύναμη αλλά και κοινωνική αίγλη. Είναι οι γνωστοί πλέον με το όνομα Φαναριώτες. Η εξέλιξη τους, αλλά και η συμμετοχή τους στην ελληνική ιστορία είναι λίγο πολύ γνωστή σε όλους μας μέσα από τα βιβλία της ιστορίας. Μέχρι και τη δεκαετία του 1950, οπότε και ξεκίνησε το τελευταίο κύμα διωγμών -κατά το επίσημο "ανταλλαγών"- του Ελληνικού πληθυσμού από την Πόλη η περιοχή συνέχιζε να κατοικείται από έλληνες. Πλέον το μοναδικό που μπορεί να δει κανείς στο Φανάρι είναι ερείπια των κάποτε αρχοντικών ελληνικών σπιτιών που το τουρκικό κράτος δεν έδινε άδεια για αναστήλωση. Στις φωτογραφίες φαίνεται καθαρά η σημερινή κατάσταση του Φαναρίου, μια περιοχή που κάποιος θα φοβόταν να κυκλοφορήσει ίσως... Αυτό που μου έκανε τρομερή εντύπωση, μου φάνηκε κάτι σαν κοροϊδία είναι η πινακίδα που ανακοινώνει την έναρξη των έργων -με τη χρηματοδότηση παρακαλώ της Ευρωπαϊκής Ένωσης- για την αποκατάσταση της περιοχής του Φαναρίου, αλλά και της γειτονικής της περιοχής του Μπαλάτ, κάποτε Εβραϊκή συνοικία. Τα πάντα για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Ή μήπως όχι. Τα συμπεράσματα δικά σας.
5 comments:
Καλά ότι και να κάνουν όμως δεν μπαίνουν έτσι εύκολα στην ΕΕ. Ας κοιτάξουν πρώτα να κάνουν κάτι με τα ανθρώπινα δικαιώματα που καταπατούν.
auta einai ta apotelesmata tis makroxronias alazonias merikwn kai ton rusfetion metaxy ellinon - turkon.
Dystixos simera, oi turkoi kalytereuoun sa laos kai emeis edo zume akoma se rusfetologikes epoxes.
de 8a mu kanei edyposi an kapia stigmi proodeusun perissotero apo emas.
Hdh i neolaia tus morfonetai perissotero apo ti diki mas, yparxun freska myala kai meraki gia na apodioxun palaioteres nootropies.
Όντως προοδεύουν και προχωρούν. Όχι ότι δεν υπάρχει ακόμα το πνεύμα του παρελθόντος. Αλλά τους βλέπεις, τους νέους και λες και διψάνε για γνώση και για νέα πράγματα. Ο δρόμος είναι μακρύς, όμως έχουν ξεκινήσει. Σε αντίθεση με εμάς που το μόνο που κάνουμε είναι να έχουμε σκαλώσει σε μεγαλεία του παρελθόντος, λες και μόνο αυτό μετράει.. Λες και δεν υπάρχει νόημα να κάνουμε κάτι μεγαλύτερο, κάτι καλύτερο. Δεν είναι περίεργο το μόνο που ακούγεται είναι φωνές και διαμαρτυρίες και από προσπάθεια μηδέν... Ένας απίστευτος ωχαδερφισμός, "γιατί να ταλαιπωρηθώ εγώ, ας το κάνει κάποιος άλλος.." Λες και αρκούν οι φωνές και οι γκρίνια... Λες και δεν χρειάζεται να προσπαθήσουμε όλοι περισσότερο. Μεράκι και φιλότιμο, ελληνικές λέξεις.. Που είναι το δικό μας σημερινό μεράκι, που έχει χαθεί το δικό μας φιλότιμο;;;
Sigoura proodeuoun allwste ypotithetai oti einai to fysiko epakoloutho. An kai argisan arketa - if you ask me. Na shmeiwsw edw omws oti kai oi 2 episkeuthikate mia megalh polh h opoia proselkyei para pollous touristes (kai kala kanei - polloi touristes protimoun na pane sta paralia ths tourkias para na rthoun se mas pou varame sto kefali kai skotwnoume ton tourismo mas monoi mas). an phgainate omws sthn endoxwra h katastash den exei kamia sxesh me ta ellhnika dedomena. kai auto tha argisei para poly na allaksei sthn tourkia.
Χωρίς να αθωώνω κανένα πογκρόμ και καμία εθνικιστική πολιτική της άλλης πλευράς, θέλω να σημειώσω τα εξής …σύντομα:
1. Το Φανάρι ήταν ήδη από τον 18ο αιώνα η συνοικία των φτωχών Ρωμιών. Οι νέοι αστοί είχαν πλέον μετακομίσει στο Πέραν και τα λίγα αρχοντικά που σώζονται ακόμα στο Φανάρι είναι εκείνων των ελάχιστων ρομαντικών που επέμεναν να ζουν στην παλιά συνοικία.
2. Η υποβάθμιση έως “καταστροφή” των παλιών συνοικιών της Πόλης δεν είναι σημερινό φαινόμενο και σίγουρα δεν είναι μόνο τουρκικό. Το αν η κυβέρνηση του Μεντερές –που ενίσχυσε στη δεκαετία του 50 το ρεύμα μετανάστευσης από τα βάθη της Ανατολίας προς την Πόλη, με αποτέλεσμα να αλλοιωθεί η σύσταση του πληθυσμού της– είχε ως στόχο μόνο τους Ρωμιούς και τις άλλες μειονότητες ή τη δημιουργία μιας πάλι ισχυρής πρωτεύουσας-Ιστανμπούλ είναι συζητήσιμο. Ακόμα και οι παλιοί Τούρκοι Ιστανμπουλίτες διαμαρτύρονται γι αυτή την αλλοίωση και την εξαφάνιση του αυθεντικού χαρακτήρα της πόλης τους τις τελευταίες δεκαετίες. Και η αστυφιλία είναι ένα φαινόμενο σε εξέλιξη, που έκανε τη σημερινή Ιστανμπούλ μία από τις πιο πολυάνθρωπες πόλεις του πλανήτη, με προβλήματα ανάλογα με εκείνα του Μέξικο Σίτυ, του Καϊρου, της Καλκούτας.
3. Μην κλαίτε πάνω από το χυμένο γάλα της σημερινής κατάστασης των ελληνικών συνοικιών στην Πόλη αν δεν είστε διατεθειμένη να κάνετε το ίδιο για εκείνες της Αλεξάνδρειας (χειρότερος ήταν ο Μεντερές από τον Νάσερ;), αλλά ακόμα και για τη χαμένη ακμή της Ερμούπολης, της Μυτιλήνης, του Καρλοβασίου, της Οδησσού, (θέλετε και της Αντιόχειας, της Μασσαλίας, της Εφέσσου; –παρόμοια είναι). Οι πολιτισμοί ακμάζουν και παρακμάζουν, οι άνθρωποι έρχονται και παρέρχονται, τα απομεινάρια τους δεν είναι σίγουρο ότι πάντα μπορεί, πρέπει ή έχει νόημα να αναστηλωθούν.
4. Πριν ρίξετε το ανάθεμα στην άλλη πλευρά για τα όσα έκανε ή τα όσα δεν κάνει για να σώσει το –δικό μας– παρελθόν, αναλογισθείτε τι κάναμε εμείς, οι πολιτισμένοι¬, οι ευρωπαίοι, στο δικό τους παρελθόν και τα δικά τους απομεινάρια. Ξεκληρίσαμε την αρχιτεκτονική ολόκληρων πόλεων σε όλη την επικράτειά μας για να μη μας θυμίζουν την “οδυνηρή” οθωμανική μας περίοδο. Αφήσαμε να ρημάξουν και να αφανιστούν αρχοντικά που ανήκαν και κατοικούνταν από Έλληνες, με μόνη την υποψία ότι “τουρκόφερνε” το στυλ τους. Ακόμα και το δικό μας πρόσφατο ελληνικό παρελθόν, τα νεοκλασικά της Αθήνας, τα εκλεκτικιστικά της Θεσσαλονίκης, αρχοντόσπιτα και οικιστικά σύνολα σε όλη την Ελλάδα, τα σαρώσαμε μεταπολεμικά με την εφεύρεση της αντιπαροχής, το κόμπλεξ της κακώς εννοούμενης προόδου και το αμαρτωλό όραμα της τουριστικής “ανάπτυξης”. Δεν βιάσαμε εμείς ηθελημένα τον χαρακτήρα όλων των πόλεών μας; Ποιος λοιπόν έχει το δικαίωμα να κάνει μαθήματα καλής συμπεριφοράς στους άλλους;
5. Και για αυτούς που έχουν την ψευδαίσθηση πως οι “άλλοι” κακομεταχειρίζονται το μνημείο “μας”, την Αγιά-Σοφιά, ας ανατρέξουν στις αναστηλώσεις που έκαναν ανά τους αιώνες και κάνουν ακόμα και σήμερα αυτοί οι “κακοί Τούρκοι” για να σώσουν και να κρατήσουν όρθιο στα πόδια του ένα κτίριο που ήταν προβληματικά τολμηρό από την πρώτη μέρα που κατασκευάσθηκε. Και εκείνοι που θεωρούν ότι πολύ κράτησε αυτή η τελευταία αναστήλωση με τις σκαλωσιές να μετακινούνται πότε εδώ και πότε εκεί και να κρύβουν τον τρούλο, ας κοιτάξουν τα αντίστοιχα της Ακρόπολης που ήμουνα νιος και γέρασα κι ακόμα δεν την είδα τελειωμένη.
6. Σε εκείνους που θεωρούν ότι η άλλη πλευρά “έκανε τις εκκλησιές μας στάβλους και αποθήκες” να θυμίσω ότι το μοναδικό τζαμί της Θεσσαλονίκης, το Χαμζά Μπέη, μπροστά από το Δημαρχείο της πόλης, λειτουργούσε ως τσοντοσινεμά, το γνωστό Αλκαζάρ, μέχρι το σεισμό του 1978 και από τότε, επί τριάντα χρόνια, αφέθηκε να ρημάξει. Μόνο λόγω των εργασιών του μετρό ξυπνήσαν οι υπηρεσίες μας και αποφάσισαν να το σώσουν. Και μετά διαμαρτυρηθήκαμε γιατί, λέει, στην Αγιά-Σοφιά εκθέσανε έργα της Biennale της Istanbul. Τι μας λετε!
7. Στο Λευκό Πύργο κάποιος βανδάλισε την πινακίδα που περιέγραφε την ιστορία του μνημείου επειδή ανέφερε πως ο πύργος είναι Οθωμανικός –δεν άντεχε στην ιδέα ότι το σύμβολο της πόλης μπορούσε να μην είναι βυζαντινό! Ακόμα και η επίσημη θέση ότι ο Λευκός Πύργος υψώνεται στη θέση παλιότερου, βυζαντινού, πύργου δεν προσπαθεί ουσιαστικά να απαλύνει το άγος ότι οι Οθωμανοί “κυριαρχούν” ακόμα στο κέντρο της Θεσσαλονίκης; Γιατί δεν σκεφτόμαστε αντίστοιχα ότι οι Τούρκοι θεωρούν και προωθούν ως σύμβολο και κυριότερο μνημείο της Κωνσταντινούπολης τη “δική μας” Αγιά-Σοφιά;
8. Καλά κάνουμε και συγκινούμαστε με τις επισκέψεις μας στις παλιές εστίες και τους τόπους των προγόνων. Καλά κάνουμε και διατηρούμε την ανάμνηση και ενισχύουμε τη μελέτη και την ιστορία. Δεν κάνουμε όμως καλά όταν η οπτική μας είναι μονομερής, όταν μεροληπτούμε, όταν κλείνουμε τα μάτια στις δικές μας πομπές. Στην ιστορία ΟΛΩΝ των λαών υπάρχουν στιγμές δόξας και στιγμές ντροπής –μη γελιέστε, και στη δική μας ιστορία το ίδιο. Σε όλες τις κοινωνίες υπάρχουν εκείνοι που καταστρέφουν κι εκείνοι που διασώζουν, είτε τα δικά μας είτε των άλλων. Υπάρχουν οι φανατικοί που δεν αναγνωρίζουν στους άλλους το δικαίωμα στον πολιτισμό, μερικές φορές ούτε καν το δικαίωμα ύπαρξης. Υπάρχουν και εκείνοι που, όπως οι συντηρητές της Αγιά-Σοφιάς και του τζαμιού Χαμζά Μπέη, δουλεύουν υπομονετικά για να σώσουν την κληρονομιά των “άλλων”. Γιατί ο πολιτισμός είναι παγκόσμια κληρονομιά και όχι μόνο υπόθεση των –υποτιθέμενων– απογόνων.
Post a Comment